Drążąc zalesione mokradła Bułgarii około sześć milionów lat temu, nowy gatunek pandy został odkryty przez naukowców, którzy twierdzą, że jest to obecnie ostatni znany i „najbardziej rozwinięty” europejski gigantyczny panda.

Wydobyte z wnętrzności bułgarskiego Narodowego Muzeum Historii Naturalnej dwie skamieliny zębów, które pierwotnie znaleziono w tym wschodnioeuropejskim kraju pod koniec lat 70. ubiegłego wieku, dostarczają nowych dowodów na istnienie dużego krewnego współczesnej pandy olbrzymiej. W przeciwieństwie do dzisiejszej ikony czarno-białego niedźwiedzia jednak nie była ona zależna wyłącznie od bambusa.

„Chociaż nie jest to bezpośredni przodek współczesnego rodzaju pandy olbrzymiej, jest to jej bliski krewny” – wyjaśnia profesor Muzeum, Nikolai Spassov, którego ustalenia zostały dziś opublikowane w recenzowanym Journal of Vertebrate Paleontology.

„To odkrycie pokazuje, jak mało jeszcze wiemy o starożytnej przyrodzie i pokazuje również, że historyczne odkrycia w paleontologii mogą prowadzić do nieoczekiwanych wyników, nawet dzisiaj”.

Górny ząb karnasjalny, oraz górny kły, zostały pierwotnie skatalogowane przez paleontologa Ivana Nikolova, który dodał je do muzealnego skarbca skamieniałych skarbów, gdy zostały odkopane w północno-zachodniej Bułgarii. Ten nowy gatunek został nazwany Agriarctos nikolovi na jego cześć.

„Miały tylko jedną etykietę napisaną niewyraźnie ręcznie”, wspomina profesor Spassov. „Zajęło mi wiele lat, aby dowiedzieć się, jakie było miejsce występowania i jaki był jego wiek. Potem długo też zajęło mi uświadomienie sobie, że jest to nieznana kopalna pandy olbrzymiej”.

Złoża węgla, w których znaleziono zęby — które nasyciły je sczerniałym odcieniem — sugerują, że ta starożytna panda zamieszkiwała zalesione, bagniste regiony.

Tam, podczas epoki miocenu, prawdopodobnie spożywała dietę w dużej mierze wegetariańską – ale nie wyłącznie opartą na bambusie!

Skamieniałości trawy, która jest źródłem utrzymania współczesnej pandy, są rzadkie w europejskim – a zwłaszcza bułgarskim – zapisie kopalnym z późnego miocenu, a zęby nie wydają się wystarczająco mocne, by zmiażdżyć zdrewniałe łodygi.

Zamiast tego prawdopodobnie żywił się miękkimi materiałami roślinnymi – co jest zgodne z ogólnym trendem w kierunku zwiększonej zależności od roślin w historii ewolucyjnej tej grupy.

Dzielenie środowiska z innymi dużymi drapieżnikami prawdopodobnie skłoniło linię pandy olbrzymiej do wegetarianizmu.

„Prawdopodobna konkurencja z innymi gatunkami, zwłaszcza drapieżnikami i przypuszczalnie innymi niedźwiedziami, wyjaśnia bliższą specjalizację pokarmową pand olbrzymich w kierunku pokarmu roślinnego w warunkach wilgotnego lasu” – stwierdza profesor Spassov.

W artykule spekuluje się, że zęby A. nikolovi zapewniały jednak wystarczającą obronę przed drapieżnikami. Ponadto kły są porównywalnej wielkości co u współczesnej pandy, co sugeruje, że należały do zwierzęcia podobnej wielkości lub tylko nieco mniejszego.

Autorzy proponują, że A. nikolovi mógł wyginąć w wyniku zmian klimatycznych, prawdopodobnie z powodu „mesyńskiego kryzysu zasolenia” — wydarzenia, w którym basen Morza Śródziemnego wyschnął, znacząco zmieniając otaczające go środowiska lądowe.

„Pandy olbrzymie są bardzo wyspecjalizowaną grupą niedźwiedzi” – dodaje profesor Spassov. „Nawet jeśli A. niklovi nie był tak wyspecjalizowany w siedliskach i pożywieniu jak współczesna panda olbrzymia, pandy kopalne były wystarczająco wyspecjalizowane, a ich ewolucja była związana z wilgotnymi, zalesionymi siedliskami. Prawdopodobnie zmiany klimatyczne pod koniec miocenu w południowej Europie, prowadzące do jałowienia, miały niekorzystny wpływ na istnienie ostatniej europejskiej pandy.”

Współautor Qigao Jiangzuo, z Peking University w Chinach, był głównie odpowiedzialny za pomoc w zawężeniu tożsamości tej dziwnej bestii do przynależności do Ailuropodini — plemienia w obrębie rodziny niedźwiedzi Ursidae. Chociaż ta grupa zwierząt jest najbardziej znana dzięki swojemu jedynemu żyjącemu przedstawicielowi, pandzie olbrzymiej, to niegdyś zamieszkiwały one całą Europę i Azję. Co intrygujące, autorzy proponują dwie potencjalne ścieżki dystrybucji tej grupy.

Jedna z możliwych trajektorii ewolucyjnych zakłada, że Ailuropodini zmierzały z Azji i kończyły się na A. nikolovi w Europie. Profesor Spassov dodaje jednak ostrożność do tej hipotezy, stwierdzając, że dane paleontologiczne pokazują, że „najstarszych członków tej grupy niedźwiedzi znaleziono w Europie.” Sugeruje to, że grupa ta mogła rozwinąć się w Europie, a następnie skierować się do Azji, gdzie rozwinęli się przodkowie innego rodzaju, Ailurarctos. Te wczesne pandy mogły później wyewoluować w Ailuropoda — współczesną pandę olbrzymią.

Źródło: Taylor & Francis Group